Một bản tin trên báo Người Lao Động hôm chủ nhật 24-8-2008 với nhan đề “Thí điểm bầu trực tiếp 500 chủ tịch xã từ năm 2009: Bước đột phá để mở rộng dân chủ cơ sở” cho thấy một bứớc dè dặt chuyển đổi suy nghĩ của giới lãnh đaọ CSVN, nếu không phải là để trình diễn. Và bản tin có các điểm chú ý như sau:
(1) chấp nhận bầu cử trực tiếp, và cho thí điểm ở cấp xã tại 500 nơi, mà không cần cán bộ đảng chỉ đạo. Nếu bầu cử lương thiện, không bị gian lận hay bị công an cưỡng ép, thì đây sẽ là một hình thức bầu cử phổ thông rất mới, so với tình hình trước giờ.
(2) Và đây là lần đầu tiên cán bộ CSVN chính thức nói tới cụm từ “đổi mới thể chế chính trị,” qua lời của đaị biểu qúôc hội TS Nguyễn Ngọc Đào.
(3) Xóa bỏ nhiều Hội Đồng Nhân Dân quận, huyện tại 4 thành phố cấp trung ương và 6 tỉnh...
Dù vậy, thực tế bản tin cho thấy vẫn là chế độ độc đảng... Bản tin ký tên phóng viên Thái An trên tờ Người Lao Động được trích các đoạn quan trọng như sau.
“Đề án thí điểm không tổ chức HĐND cấp quận, huyện, phường và thí điểm nhân dân bầu trực tiếp chủ tịch UBND xã, đang được Bộ Nội vụ soạn thảo để thực hiện thí điểm từ năm 2009, sau khi HĐND các cấp nhiệm kỳ 2004-2009 kết thúc. Đề án thực sự là bước đột phá trong đổi mới tư duy, tầm nhìn, hành động và là bước tiến lớn trong việc mở rộng và phát huy dân chủ ở cơ sở
Đơn vị soạn thảo đề án đã tiến hành cuộc khảo sát diện rộng về hoạt động của chính quyền cấp xã ở các vùng điển hình là đô thị - nông thôn, miền núi, vùng sâu - đồng bằng, biên giới hải đảo, để làm cơ sở cho việc xây dựng đề án này. Mới đây, tại cuộc họp bàn về đề án trên, Phó Thủ tướng Nguyễn Sinh Hùng đã yêu cầu nội dung của đề án phải làm rõ được sự cần thiết và mục đích của việc thí điểm không tổ chức HĐND quận, huyện, phường và nhân dân bầu trực tiếp chủ tịch UBND xã.
Hy vọng tình trạng tiêu cực ở nông thôn sẽ chấm dứt
Mặt khác, đề án phải đề xuất được những quy định thí điểm có khác với hiến pháp và Luật Tổ chức HĐND và UBND hiện hành. Dựa trên tiêu chí về địa bàn (đô thị hoặc nông thôn) và yếu tố địa lý, Ban Soạn thảo sẽ lựa chọn 500 xã để nhân dân trực tiếp bầu chủ tịch UBND xã; 4 TP trực thuộc Trung ương và 6 tỉnh để thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND cấp huyện, quận, phường. Dự kiến, đề án sẽ được thí điểm trong hai năm rưỡi để đúc rút kinh nghiệm tại địa bàn TP.SG, Cần Thơ, Đà Nẵng và Hải Phòng và 6 địa phương khác. Ở huyện, quận, phường không tổ chức HĐND nhưng có cơ quan hành chính là UBND để quản lý và thực hiện các nhiệm vụ theo quy định của pháp luật và phân cấp của chính quyền cấp trên.
Đại biểu Quốc hội - TS Nguyễn Ngọc Đào (Học viện Chính trị Hành chính Quốc gia TP.SG) - người đã tham gia đề tài khoa học cấp Nhà nước "Tiếp tục hoàn thiện đường lối đổi mới, trong đó có đổi mới thể chế chính trị" với nội dung lớn là thí điểm người dân trực tiếp bầu một số chức danh, bắt đầu từ cấp xã với chức danh chủ tịch UBND xã - nhận xét: Dân chủ cơ sở thể hiện ngay trong việc người dân trực tiếp bầu người đứng đầu xã mình. Dân chủ cơ sở không chỉ đơn giản thể hiện quyền công dân đi bầu HĐND mà là việc người dân trực tiếp cầm lá phiếu bầu ra người lãnh đạo cao nhất của chính quyền xã mà không phải thông qua "một nhóm người đại diện" - các đại biểu HĐND - như trước. Đó là sự thay đổi rất lớn, từ hình thức dân chủ đại diện sang dân chủ trực tiếp. Thậm chí, có chuyên gia còn kỳ vọng khi việc làm này được thực hiện, tình trạng tiêu cực, nhũng nhiễu nhân dân vốn đang có dấu hiệu gia tăng sự nhức nhối tại khu vực nông thôn sẽ chấm dứt. Người dân sẽ sử dụng lá phiếu của mình để chọn ra vị công bộc sáng giá nhất.
Tinh gọn nhưng phải hiệu quả
Việc người dân trực tiếp bầu chủ tịch UBND cấp xã và bỏ HĐND quận, huyện và HĐND cấp phường (nhưng vẫn giữ HĐND xã) có quan hệ hữu cơ với nhau.
Cả nước có 551 huyện, 45 quận, 1.297 phường. Theo tính toán của Bộ Nội vụ, nếu không tổ chức HĐND huyện, quận sẽ giảm được 1.893 HĐND với số lượng bình quân khoảng 57.300 đại biểu HĐND. Mỗi HĐND cấp quận, huyện, có 1 chủ tịch, 1 phó chủ tịch, 1 ủy viên thường trực và 2 ban là ban kinh tế - xã hội và ban pháp chế. Mỗi phường, thường trực HĐND cấp phường gồm có chủ tịch và phó chủ tịch, ngoài ra còn có CBCC giúp việc. Hiệu quả hiển nhiên là bộ máy sẽ tiết giảm được nhân sự, ngân sách Nhà nước cũng sẽ tiết kiệm được hàng trăm tỉ đồng/năm. Riêng HĐND xã trước mắt vẫn được giữ nguyên tại những nơi thí điểm dân trực tiếp bầu chủ tịch xã, bởi đặc thù gắn kết của khu vực nông thôn...”
Các chuyên mục 
