Trong khoảng một ngày nay, mọi người đang quan tâm tới sự việc Đức không cấp thị thực (visa) cho hộ chiếu mẫu mới của Việt Nam, vốn bắt đầu lưu hành từ 1/7/2022. Lý do được đưa ra là thiếu thông tin về nơi sinh, dù có dãy mã số bên dưới đại diện. Nơi sinh là trường thông tin quan trọng, rất nhiều quốc gia yêu cầu phải có thông tin này trên trang thông tin của hộ chiếu.

Hộ chiếu (passport) mẫu mới được cấp từ 1/7 với bìa màu xanh dương đậm (xanh tím than) thay cho xanh lá và số hộ chiếu bắt đầu bằng chữ P (thay cho B). Tuy nhiên, trang thông tin của mẫu hộ chiếu mới này lại thiếu đi trường nơi sinh (POB – Place Of Birth) và đó là lý do Đức không công nhận visa. Trên thực tế, hộ chiếu mẫu mới có thông tin về nơi sinh thông qua một dãy số nhưng Đức (và các nước khác) không thể truy cập dữ liệu về mã số định danh cá nhân của Việt Nam hoặc họ phải đối chiếu bằng tay với một danh sách dài 7 trang cho điều đó.

Nơi sinh có quan trọng không?

Nơi sinh (Place of Birth – POB) là một trong những thông tin quan trọng trong hộ chiếu. Nếu không có thông tin này, nhiều quốc gia từ chối cho nhập cảnh, hoặc từ chối công nhận hộ chiếu. Nhiều nước thậm chí không cấp hộ chiếu cho công dân của mình để ra nước ngoài.

Tại sao nơi sinh lại được coi là quan trọng đến vậy? Theo Best Citizenships, công ty chuyên về quy hoạch và cư trú toàn cầu, việc thiếu nơi sinh trên hộ chiếu được nhiều quốc gia coi là mối đe dọa an ninh. POB cùng với DOB (Date of birth – ngày sinh) và các thông tin sinh trắc học (dấu vân tay, nhóm máu, đặc điểm nhận dạng) được dùng để kiểm tra, và phân biệt với những kẻ tình nghi, khủng bố nằm trong danh sách đen của mọi quốc gia.

Bên cạnh đó, nơi sinh là thứ không bao giờ thay đổi, bất kể bạn có bao nhiêu cuốn hộ chiếu, cấp bởi các quốc gia khác nhau. DOB cũng tương tự. Chúng là các thông số đi liền với một cá nhân cả đời, và giúp để định danh một người.

Do vậy, POB bị thiếu hoặc trống thường được coi là mối đe dọa an ninh ở biên giới. Điều này khiến các cá nhân có thể dễ dàng che giấu danh tính của họ, khiến cơ quan an ninh khó phát hiện. Ví du: một người sinh ra ở Iran, nhưng lại nhập quốc tịch Mỹ. Ai cũng sẽ biết họ là người Mỹ, nhưng không thể biết rõ “gốc” họ ở đâu.

Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế (ICAO) đặt ra tiêu chuẩn chung cho hộ chiếu. Dù vậy, theo ICAO, việc có gồm nơi sinh in trên hộ chiếu không lại nằm trong danh mục tùy chọn. Nghĩa là một quốc gia, tổ chức có trách nhiệm cấp hộ chiếu, giấy thông hành cho ai đó, được quyền lựa chọn hoặc bỏ qua việc in nơi sinh. Nhưng họ phải xem xét, cân nhắc vấn đề này.

Nguy hiểm khi hiển thị nơi sinh

Tại Mỹ, một đề xuất về việc xóa thông tin nơi sinh trong hộ chiếu đã từng được đệ trình lên Quốc hội vì mối lo ngại rằng một số công dân Mỹ sinh ra ở nước ngoài có thể dễ bị quấy rối chính trị, phân biệt chủng tộc hoặc bạo lực thể chất vì thông tin nơi sinh.

Vào năm 1986, hai quốc gia là Áo và Canada cho phép công dân của nước họ tùy chọn loại bỏ thông tin về nơi sinh trên hộ chiếu. Chính phủ Canada dù cho phép không thêm thông tin này vào hộ chiếu nhưng cảnh báo công dân về các vấn đề xin thị thực hoặc bị từ chối, delay tại nơi làm thủ tục nhập cảnh (biên giới), bị các quốc gia yêu cầu thông tin nơi sinh từ chối cho nhập cảnh. Hay như tại Anh, dù bắt buộc nhưng chỉ yêu cầu thông tin nơi sinh là thị trấn, thành phố, làng… chứ không nhất thiết phải ghi là sinh ra tại Anh.

Hộ chiếu mới của Việt Nam không có trường thông tin nơi sinh và cũng chưa phải loại có gắn chip nên khả năng cao sẽ bị không chỉ Đức mà các quốc gia khác từ chối cấp thị thực hoặc cho nhập cảnh. Bộ Công An nói sẽ phát hành hộ chiếu mới có gắn chip từ quý 3 năm 2022 này, khi đó thông tin về nơi sinh có thể được lưu trong chip. Như Hàn Quốc chẳng hạn, hộ chiếu của họ không có trường thông tin nơi sinh nhưng dữ liệu này được lưu trong chip nên có thể hiểu rằng hộ chiếu gắn chip của Việt Nam sẽ tương tự vậy.

Bên cạnh Hàn Quốc thì Nhật Bản cũng không hiển thị nơi sinh trên hộ chiếu của họ. Trên thực tế, công dân hai quốc gia này hiếm khi bị từ chối nhập cảnh ở một đất nước nào đó. Dù vậy, trên các diễn đàn mạng cũng đều có những cảnh bảo vệ việc khó khăn khi nhập cảnh do thiếu thông tin về nơi sinh.