Một đoạn video gây sốc được đăng lên Twitter hôm 4/2 cho thấy một người đàn ông tấn công một phụ nữ châu Á đeo khẩu trang tại ga tàu ở quận Manhattan, thành phố New York. Người này văng tục và la lên “đừng chạm vào tôi”, nói người phụ nữ bị bệnh, theo Tony He, cư dân New York đã đăng video.

“Điều mà mọi người quên mất là nhiều người châu Á có thói quen đeo khẩu trang từ lâu trước khi có dịch virus corona”, ông He viết thêm, và nhận xét “dịch bệnh chỉ khiến mọi người chú ý hơn (tới khẩu trang)”.

Người Việt bị đuổi khỏi nhà hàng chỉ vì ho

“Các vụ việc liên quan đến người châu Á không bao giờ lan truyền rộng trên mạng”, ông He nói. “(Ở Mỹ), mọi người nghĩ người châu Á khép mình, nhút nhát, và thường nói ‘họ không gặp chuyện gì đâu’. Vì vậy, khi có sự vụ gì, thường không gây nhiều chú ý”.

Canada, thường được coi là chào đón người nhập cư nhiều hơn so với nước láng giềng phía nam, không tránh khỏi sự phân biệt đối xử do dịch bệnh.

Một bản kiến ​​nghị trên mạng vào cuối tháng 1 kêu gọi một khu vực ở ngoại ô Toronto đông người Trung Quốc hãy cho nghỉ hơn hai tuần đối với một học sinh có gia đình vừa về thăm Trung Quốc. Bản kiến ​​nghị nhận được khoảng 10.000 chữ ký nhưng bị giới chức từ chối.

Cũng có những thông tin học sinh châu Á bị bắt nạt, và một review (đánh giá) một nhà hàng Trung Quốc ở Toronto đã nhận hàng loạt phản hồi kỳ thị, phân biệt chủng tộc trên mạng xã hội.

Một số người gốc Á ở Pháp đã kể chuyện bị tránh né một cách rõ ràng ở nơi công cộng. Pháp là nước đầu tiên ở châu Âu xác nhận ca nhiễm virus corona.

“Nhiều người bị xúc phạm và đuổi khỏi phương tiện công cộng vì là người gốc Á. Đó không chỉ là trò đùa hay thù ghét trên mạng xã hội”, nhà báo người Pháp Linh Lan Dao viết trên Twitter.

Trên Twitter, nhà báo này cũng lên án giới truyền thông đã có sự phân biệt chủng tộc khi đưa tin về dịch bệnh, bao gồm một tờ báo ở vùng phía bắc Pháp Le Courrier Picard giật tít “Yellow Alert” trên trang nhất. (“Báo động Vàng”, màu vàng vừa là một mức báo động cũng có ý kỳ thị người da vàng). Sau đó, tờ báo này phải xin lỗi.

Không chỉ người gốc Hoa trở thành mục tiêu kỳ thị. Một bài đăng trên Instagram của thương hiệu Pháp Louis Vuitton có hình nữ diễn viên Nhật Bản cũng nhận được một số bình luận về virus corona. Thương hiệu này mất gần một tuần để xóa các bình luận kỳ thị.

Tuần này, một cô gái tên Chen, 25 tuổi, đến từ Bắc Kinh, sinh viên sau đại học tại Đại học California - Los Angeles bị yêu cầu rời một nhà hàng ở khu West Hollywood, Los Angeles, vì bạn đi cùng cô bị ho.

“Thật điên rồ, bạn của tôi còn không phải người Trung Quốc, cô ấy là người Việt Nam và chưa bao giờ đến Trung Quốc”, Chen nói với Nikkei Asian Review.

Người Hàn Quốc biểu tình kêu gọi cấm du khách Trung Quốc. Ảnh: AP.

Quán bar, resort từ chối khách Trung Quốc

Trong một bài viết về thái độ kỳ thị người gốc Á ở Pháp, tờ Le Parisien dẫn lời một người dùng Twitter nói họ sẽ không ngồi cạnh người gốc Á - ngay cả khi họ không biết người đó đến từ Vũ Hán hay Seoul.

Một người dùng Twitter khác đăng ảnh một biển hiệu trong quán bar gần đài phun nước Trevi biểu tượng của thủ đô Rome, Italy ngày 31/1, có ghi: “Do các biện pháp an toàn, tất cả người đến từ Trung Quốc không được vào quán. Chúng tôi xin lỗi vì sự bất tiện này”.

Phân biệt đối xử với Trung Quốc xuất hiện ngay cả ở châu Á. Tuần trước, ở Nhật Bản, hashtag #ChineseDon’tComeToJapan (Người Trung Quốc đừng đến Nhật Bản) đã trở thành xu hướng trên Twitter. Trên Twitter ở Nhật Bản, nơi mà tâm lý e ngại du khách Trung Quốc đã có từ lâu, cư dân mạng bình luận về người Trung Quốc bằng những từ như “dơ bẩn”, “bất lịch sự” và “khủng bố sinh học”.

Ở Singapore, hàng chục nghìn người ký đề xuất cấm người Trung Quốc nhập cảnh.

Ở Hong Kong, Hàn Quốc, đã có những cửa hàng dán giấy bên ngoài và nói khách Trung Quốc không được chào đón.

“Trong bối cảnh sức mạnh kinh tế và quân sự của Trung Quốc khiến nhiều láng giềng ở châu Á cũng như các cường quốc phương Tây lo ngại, dịch virus corona bắt nguồn từ Vũ Hán đang thổi bùng lên sự e dè, kỳ thị ẩn giấu ở các nước đối với người Trung Quốc đại lục”, tờ New York Times viết.

Một người đàn ông đến từ Thượng Hải, chỉ cho biết họ của mình là Ma, đặt phòng tại một resort suối nước nóng ở gần thành phố Yongpyong, Hàn Quốc, cùng người vợ Hàn Quốc. Sau khi lái xe 45 phút tới resort, cặp vợ chồng được lễ tân thông báo rằng họ không thể nhận phòng, với lý do người chồng là người Trung Quốc, sẽ gây “phiền toái” cho các khách khác.

Mặc dù ông đưa ra bằng chứng cho thấy họ đã rời Trung Quốc 10 ngày trước và không có triệu chứng gì, resort vẫn từ chối. Ông Ma phàn nàn về trải nghiệm của mình trên Weibo, và các bình luận dưới bài post cho thấy ít nhất bốn khách Trung Quốc khác cũng rơi vào tình cảnh tương tự ở Hàn Quốc.

Hashtag, kiến nghị chống lại sự phân biệt

ỞPháp, hashtag #JeNeSuisPasUnVirus (tôi không phải virus) đang được nhắc đến để kêu gọi chấm dứt nạn phân biệt đối xử vì virus corona.

“Vẫn còn nhiều việc phải làm để nâng cao nhận thức”, giáo sư Ya-Han Chuang của Viện Nghiên cứu Nhân khẩu Quốc gia Pháp cho biết trong một cuộc phỏng vấn với Euronews. Ông Chuang lưu ý cần đẩy mạnh việc giáo dục nhận thức trong trường học và các tổ chức công.

Người dùng Twitter ở Pháp đã sử dụng hashtag #JeNeSuisPasUnVirus để phản đối thái độ kỳ thị người châu Á do virus corona. Ảnh: Nikkei Asian Review.

Trong khi đó, một bài xã luận ​​có tiêu đề “Trung Quốc là người ốm yếu thật sự của châu Á” đăng trên Wall Street Journal ngày 3/2, khiến cộng đồng người Hoa tại Mỹ phẫn nộ. Một bản kiến ​​nghị gửi tới Nhà Trắng được tạo ra sau đó ba ngày, kêu gọi Wall Street Journal xin lỗi và rút lại bài viết, hoặc ít nhất là cái tít mang tính kỳ thị.

“Bất kể tác giả có quan điểm thế nào về các vấn đề nội tại của Trung Quốc, chỉ riêng cái tít đã thể hiện sự phân biệt chủng tộc đối với người Trung Quốc... Những lời lẽ thiếu trân trọng như vậy đối với công dân Trung Quốc vô tội sẽ chỉ khuyến khích phân biệt chủng tộc và sẽ gây hậu quả đối với người gốc Hoa cũng như gốc châu Á khác”, bản kiến nghị viết.

Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc, ông Antonio Guterres cũng bày tỏ lo ngại về vấn đề này trong cuộc họp báo ngày 4/2.

Trong các tình huống như dịch bệnh, “rất dễ có các quan điểm mang tính phân biệt đối xử, vi phạm nhân quyền, kỳ thị đối với những người vô tội chỉ vì họ đến từ một nước nào đó”, ông nói. “Việc tránh những quan điểm đó là rất quan trọng”.

Tội ác vì thù hận nhắm vào người gốc Á ở Mỹ tăng cao trong thời gian gần đây với những vụ việc gây phẫn nộ và khiến cộng đồng này lo lắng cho sự an toàn của mình.

Cha mẹ người Triều Tiên của cô Sharon Kim Soldati sống ở ngoại ô Atlanta, bang Georgia, Mỹ. Giờ đây, cô đang rất lo lắng cho họ, trong bài viết chia sẻ tâm sự trên Los Angeles Times.

Kể từ khi đại dịch bắt đầu, “tội ác vì thù hận” (hate crime) với người châu Á ở Mỹ đã gia tăng đáng kể. Trong vài tuần qua, truyền thông đưa tin nhiều về việc người Mỹ gốc Á bị quấy rối và bạo hành.

Một người đàn ông lớn tuổi bị xô xuống đất và sau đó tử vong ở San Francisco. Một người khác bị chém vào mặt bên trong toa tàu điện ngầm ở thành phố New York.

Ngoài ra, còn vô số video ghi lại cảnh những người Mỹ gốc Á bị la hét, nhổ nước bọt vào mặt và yêu cầu quay lại đất nước của mình.

Những sự kiện gần đây tuy gây sốc, nhưng không làm Soldati ngạc nhiên. Nhiều người Mỹ gốc Á đã phải chịu đựng sự hắt hủi trong thầm lặng.

Những năm tháng trưởng thành của cô Soldati bị đè nặng bởi nỗi xấu hổ (vô lý) về gốc gác châu Á. Người gốc Hàn phải chứng minh mình là người Mỹ, ngay cả khi họ sinh ra và lớn lên ở đây, bằng cách cố gắng xuất sắc ở trường học và nơi làm việc.

Khi còn nhỏ, một số người trong cộng đồng của Soldati không chịu học nói tiếng Hàn. Hành xử như vậy đồng nghĩa với việc họ đánh mất nhiều phần trong bản sắc dân tộc của mình.

Người biểu tình phản đối bạo lực nhắm vào người châu Á gần khu Chinatown ở Los Angeles, California ngày 20/2. Ảnh: Getty.

Giả vờ bịt mũi trước hộp cơm của mình

Soldati luôn ý thức sâu sắc về việc phải cố gắng hòa nhập như thế nào. Khi Soldati 4 tuổi, gia đình cô chuyển đến Vancouver, Canada và sống trong một khu dân cư chủ yếu là người da trắng.

Lúc Soldati bắt đầu học tiểu học vào cuối những năm 1970, nhiều người ở đây chưa bao giờ nghe nói về Hàn Quốc. Trong lớp có một nữ sinh gốc Á khác là Ming Ming. Đến giờ ăn, Ming Ming sẽ ngồi trong góc với món mì đựng trong hộp giữ nhiệt của mình. Những đứa trẻ khác sẽ nhăn mặt vì mùi của món ăn đó.

Tình hình của Soldati cũng không khá hơn. Ngồi bên cạnh Ming Ming, cô mở hộp doshirak của mình. Doshirak là một loại cơm hộp Hàn Quốc có cơm chiên, thịt, rau và một đôi đũa bên trong. Bắt chước những đứa trẻ khác, Soldati bịt mũi trước hộp cơm của chính mình và giả vờ rằng những thứ bên trong cũng gây khó chịu.

Người biểu tình phản đối bạo lực với cộng đồng gốc Á cầm bức vẽ Vicha Ratanapakdee, cụ ông nhập cư Thái Lan 84 tuổi chết sau khi bị tấn công ở San Francisco. Ảnh: Los Angeles Times.

Khi về đến nhà, Soldati hỏi mẹ: "Tại sao mẹ không làm cho con một bữa trưa bình thường với các món như bánh mì kẹp bơ đậu phộng và mứt?".

"Món đó sao mà lành mạnh được?", người mẹ phản bác. "Món đó không có rau!".

Tuy nhiên, mẹ của Soldati cũng đầu hàng. Và cô nhẹ nhõm khi được đến trường với một chiếc bánh mì sandwich kiểu phương Tây.

Chịu đựng

Một trong những từ yêu thích với mẹ của Soldati trong tiếng Hàn là cham-ah, nghĩa là chịu đựng. Đó là những gì bà và gia đình phải làm khi rời khỏi Triều Tiên trong mùa đông năm 1950.

Họ đi bộ từ Bình Nhưỡng đến Seoul, băng qua những con sông băng giá và tìm chỗ ẩn nấp khỏi bom và đạn pháo. Sau đó, họ đi từ Seoul đến Daegu trên nóc một chuyến tàu hỏa chở hàng của quân đội Mỹ.

Cha mẹ cô đến Los Angeles, Mỹ vào những năm 1970 và làm nhân viên vệ sinh tại nhà hát Shubert. Họ tiết kiệm tiền để mua cửa hàng tạp hóa đầu tiên của mình trong một khu phố nói tiếng Tây Ban Nha.

Tuy nhiên, không thể xin thị thực thường trú cho gia đình, gia đình Soldati chuyển đến Canada. Cha mẹ cô đã sơ chế cá ở chợ địa phương và mua một cửa hàng kim khí.

Bạo lực nhắm vào người gốc Á ở Mỹ đã gia tăng trong thời gian gần đây. Ảnh: AP.

Khi mẹ của Soldati có chứng chỉ kỹ thuật viên y tế và tìm được việc làm ở New York, họ chuyển về Mỹ.

Sau khi phải trải qua thời gian vất vả để mưu sinh, cha mẹ giúp Soldati thấm nhuần tư tưởng về sự chịu đựng.

Nếu bị ai đó ngược đãi, họ được yêu cầu không được làm ầm ĩ - Cham-ah. Khi giáo viên nói với cha mẹ rằng tên tiếng Hàn của Soldati quá khó phát âm, họ đã hỏi ý kiến ​​mục sư nhà thờ để đặt cho con những cái tên theo kiểu Mỹ. Từ bỏ những cái tên Hàn Quốc là cái giá phù hợp để hòa nhập.

Tại quầy thanh toán của một cửa hàng bánh mì kẹp, người phụ nữ phụ trách đơn hàng của Soldati nói rất to và chậm rãi về giá tiền món ăn. Bà cũng giơ 7 ngón tay lên, như đề phòng việc không hiểu tiếng Anh.

Trong suốt cuộc đời, Soldati cảm thấy việc mình là người châu Á ở Mỹ là một thiếu sót. Và cô phải bù đắp chuyện đó bằng cách làm việc chăm chỉ và không trở nên quá khác biệt. Tuy nhiên, trong tuần này, sự lo lắng đã chuyển thành nỗi sợ hãi thực sự.

Soldati lo sợ cho cha mẹ già của cô, cho người thân và bạn bè.

Soldati hy vọng miễn dịch cộng đồng với Covid-19 có thể mang lại một kỷ nguyên mới về sự bao dung chủng tộc.

Việc đánh bại Covid-19 cũng có thể giảm bớt các cuộc tấn công vì chủng tộc này, đặc biệt là đối với những người lớn tuổi trong gia đình Soldati.

"Tuy nhiên, chúng tôi không thể chờ đợi điều đó xảy ra. Đã đến lúc phải lên tiếng về tội ác vì thù hận chống người châu Á", Soldati viết trên Los Angeles Times.