Với khả năng chính quyền Mỹ trong bốn năm sắp tới có thể thực hiện một chính sách bảo vệ mậu dịch, cụ thể là Tổng thống đắc cử Donald Trump đã tuyên bố sẽ hủy bỏ Hiệp ước đối tác xuyên Thái Bình Dương, nhiều người dự đoán rằng điều đó tạo điều kiện cho Trung Quốc chiếm ưu thế về kinh tế trong khu vực châu Á Thái Bình Dương.

Như vậy Việt Nam sẽ lệ thuộc về kinh tế hơn nữa vào Trung Quốc hay không?

Tiến sĩ Nguyễn Quang A trả lời câu hỏi này cho Kính Hòa đài RFA trong cuộc trao đổi sau đây.

Ông Nguyễn Quang A được biết như là một nhà hoạt động dân sự đồng thời là một doanh nhân thành đạt tại Việt Nam.

Tùy chính sách của Hoa Kỳ

Sự dính líu của VN vào các sáng kiến này (các sáng kiến của TQ) không phải là quá mặn mà. Cũng là tham dự vào cho nó phải lẽ, nhưng mà VN hy vọng nhiều vào sự đa dạng hóa các mối quan hệ đối ngoại.
-TS Nguyễn Quang A

Kính Hòa: Giả sử như sắp tới đây Hoa Kỳ sẽ thực hiện một chính sách bảo hộ mậu dịch của họ dưới quyền của ông Tổng thống Trump, điều đó sẽ để lại một khoảng trống quyền lực về kinh tế tại vùng châu Á Thái Bình Dương. Liệu điều đó có là nguy cơ đẩy nền kinh tế Việt Nam lệ thuộc hơn nữa vào Trung Quốc hay không?

TS Nguyễn Quang A: Chắc chắn. Nhưng tùy vào chuyện là chính sách của ông Trump, nếu ông ấy không hủy hiệp định thương mại Mỹ Việt thì tình hình cũng sẽ đại loại như bây giờ. Nhưng nếu ông ấy thực hiện chính sách bảo hộ một cách quyết liệt, hủy bỏ hiệp định song phương với các nước trong khu vực, thì quan hệ thương mại Hoa Kỳ Việt Nam sẽ giảm đi, thì điều đó là không tốt, và sự giảm đi đó chắc chắn sẽ được Trung Quốc trám vào.

Một trung tâm thương mại của Trung Quốc xây dựng ở cửa khẩu Tân Thanh thuộc biên giới phía Bắc của tỉnh Lạng Sơn, ảnh minh họa chụp trước đây. AFP PHOTO

Kính Hòa: Thưa ông hiện giờ Trung Quốc họ có ba kế hoạch kinh tế lớn, thứ nhất là Đối tác kinh tế toàn khu vực (RCEP), Con đường tơ lụa trên biển, rồi ngân hàng phát triển hạ tầng Á châu. Sự dính líu của Việt Nam vào các dự án này như thế nào?

TS Nguyễn Quang A: Theo tôi thì Việt Nam đã tham gia vào các sáng kiến này ngay từ đầu. Nhưng sự dính líu của Việt Nam vào các sáng kiến này không phải là quá mặn mà. Cũng là tham dự vào cho nó phải lẽ, nhưng mà Việt Nam hy vọng nhiều vào sự đa dạng hóa các mối quan hệ đối ngoại, trong đó có kinh tế đối ngoại với các khu vực khác, trong đó có EU, Nhật Bản, và nhất là TPP (Hiệp ước đối tác xuyên Thái Bình Dương).

Việt Nam sẽ tiếp tục chính sách nhất quán của mình?

Kính Hòa: Nếu chúng ta giả định rằng ông Tổng thống mới của Hoa Kỳ sẽ thực hiện một chính sách bảo hộ mậu dịch rất cứng rắn, và quyền lực kinh tế của Trung Quốc sẽ lên rất mạnh tại vùng châu Á Thái Bình Dương. Trong trường hợp đó Việt Nam phải làm gì?

TS Nguyễn Quang A: Tôi nghĩ là Việt Nam sẽ tiếp tục chính sách nhất quán của mình. Chính sách này được đại hội đảng 12 và nghị quyết trung ương lần thứ tư vừa rồi, nhắc lại rằng Việt Nam tiếp tục hội nhập, tiếp tục đa dạng hóa.

Quan niệm về mặt hội nhập kinh tế, với quốc tế, tất cả các ông cộng sản Việt Nam này đều là cải cách cả.

Với một đường biên giới 600km, gần nhau về văn hóa, tập quán, về cung cách làm ăn, thì lẽ ra Việt Nam còn lệ thuộc vào kinh tế Trung Quốc hơn nhiều.
-TS Nguyễn Quang A

Tôi nghĩ rằng chắc chắn Việt Nam sẽ gặp khó khăn, nhưng với quyết tâm như thế thì vượt qua cũng không phải là khó khăn lắm. Với các chuyến đi của ông Trần Đại Quang đến các nơi, cũng như điều mà tôi đã nói là quyết tâm của đảng cộng sản Việt Nam về đa dạng hóa các mối quan hệ kinh tế với các khu vực, cố gắng giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc, tôi nghĩ rằng những nổ lực đó của họ là những nổ lực mà chúng ta cần ghi nhận.

Chúng ta hãy nhìn xem những mối quan hệ thương mại giữa Canada với Mỹ là như thế nào. 70% quan hệ thương mại của Canada là với Mỹ. Việt Nam ở sát cạnh Trung Quốc, một nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, với một đường biên giới 600km, gần nhau về văn hóa, tập quán, về cung cách làm ăn, thì lẽ ra Việt Nam còn lệ thuộc vào kinh tế Trung Quốc hơn nhiều. Nếu chúng ta nhìn vào các con số một cách khách quan, nhìn sâu vào ý nghĩa bề sâu của các con số đấy, chúng ta thấy tình hình cũng không phải là quá bi đát.

Kính Hòa: Có phải là Việt Nam có một sức ly tâm tự nhiên với Trung quốc không?

TS Nguyễn Quang A: Đúng như vậy. Chính phủ mà muốn lệ thuộc vào Trung Quốc thì dân sẽ đuổi chính phủ đi. Đó là sức mạnh ngàn năm của Việt Nam rồi, trước nay vẫn như thế, và bây giờ nó vẫn như thế.

Kính Hòa: Xin cám ơn ông.